Najstarsza instytucja kulturalna na Opolszczyźnie, założona w 1897 r. Mieszczące się w zabytkowym Pałacu Biskupów Wrocławskich muzeum prezentuje bogate zbiory malarstwa, grafiki i rzeźby. Szczególnie cenna jest galeria malarstwa zachodnioeuropejskiego XVI-XIX w., w której podziwiać można dzieła wybitnych mistrzów holenderskich i flamandzkich, niemieckich i włoskich. Obszerną kolekcję stanowi także sztuka i rzemiosło artystyczne XVI- XIX w., w tym okazały zbiór mebli mieszczańskich i dworskich oraz porcelany z Miśni i Sèvres. Na ekspozycję stałą składają się także wystawy dedykowane historii ziemi nyskiej, militariom, nyskiemu rzemiosłu artystycznemu i pamiątkom miejskim. Do ekspozycji stałej należy także wystawa: Procesy o czary na pograniczu nysko-jesenickim, stanowiąca próbę historycznego, a także wizualnego przedstawienia i zdefiniowania jednej z najbardziej ponurych zbrodni w nowożytnych dziejach księstwa nyskiego, do tej pory niemal przemilczanej i pomijanej.